Część 1. Wprowadzenie do genetyki – prawa dziedziczenia.
Wprowadzenie,
Genetyka, jej prawa to obszar nauki ciągle odkrywany. W badaniach nad genetyką stosuje się wyrafinowane metody matematyki wyższej, biochemii molekularnej, mikroskopii itp.. Stosowane słownictwo jest skomplikowane, trudne a wręcz niemożliwe do zrozumienia dla przeciętnego hodowcy. Postaram się w bardzo prosty, obrazowy sposób przedstawić genetykę przyjazną dla potrzeb przeciętnego hodowcy hobbysty. Chcę przybliżyć hodowcom strukturalne, logiczne podejście do hodowli i celów hodowli.
Plan publikacji
- Wprowadzenie do podstawowych pojęć występujących w genetyce
- Charakterystyczne cechy przekazu
- Znaczenie obserwacji i spostrzegania istotnych cech dziedziczenia
- Zmienność-zróżnicowanie naszych głębi. Wpływ dziedziczenia i środowiska na kształtowanie naszej hodowli.
- Defekty dziedziczenia oraz wady i choroby dziedziczne.
- Strukturalne podejście hodowcy jako metoda ograniczenia ryzyka w hodowli
Powrócę do wątku zrozumienia „genetyki”. Istnieje podobieństwo rodziców i potomków a także podobieństwo występuje między krewnymi, podobieństwo do wujów, ciotek czy kuzynów. Zjawisko te dało podstawę do stworzenia i wykorzystywania w praktyce teorii dziedziczenia.Podstawą tej teorii jest niezaprzeczalny fakt, że
istnieje zdolność przekazywania na drodze biologicznej cech rodziców na potomków.
W hodowli zwierząt zostało to wykorzystane do celów selekcyjnych. Stosuje się przy tym bardzo prostą zasadę
„ lepszy rodzi zawsze lepszego „
Do reprodukcji kolejnego pokolenia wybiera się rodziców odznaczających się najlepiej wyrażonymi cechami określonymi przez hodowcę. Ta świadoma działalność selekcyjna w wielu przypadkach okazuje się w swych skutkach nadzwyczaj owocna. Postaram się szerzej wyjaśnić to przy omawianiu metod hodowlanych.
Spróbujmy zadać sobie pytanie. Czy potrzeba być naukowcem, specjalistą od genetyki, aby na poziomie hobby poruszać się w tym obszarze? Czy aby wszystko powinniśmy wiedzieć?
W wielu przypadkach naszego sportu selekcja jako jeden z obszarów genetyki, prowadzona jest z woli samego hodowcy oraz dokonywana jest w sposób naturalny w czasie lotów. To w czasie lotów często osobniki słabe giną, nie powracają do macierzystego gołębnika lub nie osiągają wymaganej ilości konkursów w ustalonym przez hodowcę okresie np. w ciągu dwóch lat.
Krótkie wprowadzenie do podstawowych pojęć określających prawa dziedziczenia.
Informacja genetyczna. Określa się ją jako mechanizmy za pomocą których narzucany jest potomkowi określony plan rozwoju prowadzący w efekcie końcowym do wykształtowania organizmu najbardziej podobnego do jednego z swoich rodziców.Mówiąc prościej, rodzice wyposażają swego potomka w pewna sumę informacji, które sterują rozwojem i reakcjami organizmu nowego potomka..
Komórka stanowi podstawową jednostkę struktury istoty żywej. Każda komórka ciała naszych gołębi ( z wyjątkiem komórek rozrodczych) ma po 31 par chromosomów.(Niektóre publikacje podają 40 par chromosomów) Chromosomy jak również geny występują w komórkach parami. W gruczołach płciowych dojrzałych gołębi odbywają się szczególnego rodzaju podziały, w wyniku, których powstają komórki płciowe. Komórki żeńskiej (jaja) i komórki męskiej (plemnika) znajdującego się w spermie. Jedynie w komórkach płciowych(rozrodczych) chromosomy występują pojedynczo jako zaczątek nowej pary.
Podział chromosomów do komórek rozrodczych jako zaczątek nowego życia jest losowy.
Sprawiedliwie, w każdej z tych par jeden chromoson pochodzi od ojca, drugi od matki naszego gołębia.
W czasie podziału i zapłodnienia komórki chromosomy można oglądać pod mikroskopem elektronowym. Wówczas widać je jak są podzielone na dwie połówki połączone włóknami wrzeciona podziałowego. Wyglądem czasami przypominają literę XlubY. Dla wielu gatunków na postawie wielkości chromosomów, ich kształtu, charakterystycznych cech rozpoznawczych opracowano obraz chromosomowy, mapę chromosomów. Tak obrazowo przedstawione informacje pozwalają na bardzo wnikliwe poznanie cech dla danego gatunku. W każdym chromosomie znajdują się cząsteczki DNA.
Co on oznacza?. ,DNA – jest charakterem substancji dziedzicznej. Wyjaśniając obrazowo to cząsteczka tej substancji, stanowi ogromnej długości nić, która w połączeniu z drugą cząsteczką tworzy podwójnie skręconą spiralną formę o charakterze biegunowym. Każda cząsteczka DNA składa się z kolejno czterech rodzajów jednostek (nukleotydów). Wzajemna wobec siebie kolejność ich ułożenia stanowi zapis informacji genetycznej, którego cząsteczki nazywane są genami.W wielkim uproszczeniu można powiedzieć, że jeden gen to zapis informacji odpowiedzialny za sterowanie, syntezę i budowę komórki
Płeć gołębiokreślona jest chromosomami typu X lub Y. Odwrotnie, niż u ludzi gołąb samiec posiada dwa chromosony (X,X). Samica ze względu na swój jeden pusty chromoson Y ( X,Y), oddziaływuje inaczej na swego potomka. Może ona przekazywać chromoson X tylko na syna, nie na córkę. Posiada też inne specyficzne cechy określone przez swoją płeć. Cechy te odpowiedzialne są za rozpoczęcie budowy jajka, zawartość substancji odżywczych, jego ukrwienie, jego rozwój, a w ostateczności za zdrowie przyszłego potomka.
Jak praktycznie można wyjaśnić i wytłumaczyć oddziaływanie genów oraz prawa dziedziczenia na naszą hodowlę?.
Gameta jest to komórka posiadająca tylko jeden chromosom płciowy męski lub żeński. W czasie zapłodnienia podstawową formą, która określa przekaz genetyczny jest Zygota - komórka, która powstała z zespolenia się dwóch gamet w procesie zapłodnienia .Mówiąc prościej jest to zaczątek nowego organizmu potomka. Przekazywane charakterystyki dziedziczenia określone są przez poszczególne pary genów. Podzielone są one na grupy jakościowe oraz wydajnościowe. W przypadku, kiedy podczas zapłodnienia obie gamety wnoszą taki sam gen danej cechy to powstaje
Homozygota – komórka, która zawiera dwa jednakowe geny np. czerwony kolor upierzenie od ojca i czerwony kolor upierzenie od matki.
W przypadku, kiedy podczas zapłodnienia obie gamety wnoszą różniące się od siebie geny to powstaje
Heterozygota- komórka, która zawiera dwa różne geny np. czerwony kolor upierzenia od ojca i kolor czarny lub niebieski upierzenie od matki lub odwrotnie.
Dominowanie – jest to zjawisko dziedziczenia,które jakoby maskuje lub zakrywa jeden gen przez drugi ( przeciwstawność). Mówiąc prościej, potomkowie – mieszańcy pokolenia pierwszego F1 są podobni określoną cechą tylko do jednego z rodziców pomimo niezaprzeczalnego faktu, że odziedziczyli geny tej cechy od obydwu rodziców.
Recesywność- jest to zjawisko dziedziczenia, które określa gen zamaskowany, ustępujący w stosunku do genu dominującego.
Wszystkie cechy oraz charakterystyki dziedziczenia mają bardzo ścisłą zależność pomiędzy dominowaniem a recesywnością.
Wyraźne znaczniki tej zależności często wykorzystujmy do prowadzenia selekcji hodowli gołębi. W historii naszego sportu można znaleźć wiele dowodów praktycznego wykorzystywania dominowania i recesywności w uszlachetnianiu hodowli gołębi.
Jako klasyczny tego przykład może posłużyć stworzenie rasy gołębie Meuemans (recesywny, czerwony kolor upierzenia). Inny przykład wykorzystania w/w zasady to „ Simply Red „ .Gołąb, super lotnik pochodzący z hodowli Klessens de Lepper z Eidhoven został odtworzony do prostej linii przodków tj. podstawowej pary „Meuemans” ( Oude van Den Bosch 26/67 x Blauve Janssen Daivin 23/66 ) w wyniku logicznych kojarzeń gołębi rasy Meuemans z linii Kadet i Prins
Zasadę dominowania lub recesywności praktycznie można wykorzystać w określaniu płci młodych gołębi lub ocenie czystości genetycznej rodziców. Wykorzystuje się tu znany fakt, że kolor upierzenia jako cecha dziedziczna nierozłącznie związany jest z parą chromosomów odpowiedzialnych za płeć.
Każdy żywy organizm składa się z bardzo wielu charakterystycznych cech przekazu genetycznego. Nie wszystkie cechy są wyraziste i jednoznacznie określone. Jedne z cech połączone są z płcią gołębia i łatwiej je rozpoznać inne znów mogą występować jako cechy sprzężone, występować samodzielnie lub występują wzajemnie połączone. Na poziomie naszego hobby to hodowca powinien przeanalizować i wybrać te cechy, które według niego są istotne do uszlachetniania jego hodowli.
Aby uzyskać minimum potrzebnych informacji należy być dobrym obserwatorem
Zestawienie współzależności niektórych dominujących i recesywnych cech przekazu genetycznego
q Dla koloru oka cechą bazową jest kolor oka gołębia skalnego (żółty - czerwony jak flaga Belgii ),cechą dominującą jest kolor żółty a cechą recesywną białe oko. W praktyce przestrzega się zasady, że nigdy nie łączy się razem gołębi o białym ( szklanym) oku. Zasada ta nie dotyczy gołębi czystej krwi Janssen.
q Dla koloru upierzenia cechą bazową jest kolor niebieski ( kolor upierzenia gołębia skalnego),cechą dominującą jest kolor czarny upierzenia a cechą recesywną kolor czekoladowy upierzenia
q Dla charakterystyki znaków szczególnych upierzenia cechą bazową są dwa pasy na skrzydle, cechą dominującą jest nakrapiany,a cechą recesywną „ marmurkowy czy rozszczepiony”
Prawidłowe zrozumienie wzajemnej relacji między cechami dominującymi a cechami recesywnymi staje się istotnym kluczem do logicznego sterowania selekcją
Dziedziczenie cech sprzężonych lub wzajemnie połączonych charakterystyk
Drugie prawo Mendla określa niezależność w dziedziczeniu cech. Podczas szczegółowych obserwacji naszych gołębi może ono wywołać wiele wątpliwości, co do jego słuszności. Ale czy rzeczywiście?
Biorąc jednak pod uwagę fakt, że tylko chromosomy biorą udział w podziale, a geny stanowią jakoby ich pakiety przekazu dziedziczenia tonie mogą ulegać niezależnej segregacji i będą wraz ze swoim nosicielem przechodzić do jednej komórki płciowej.Wzajemne oddziaływanie tych cech w języku angielskim określa się jako zjawisko „linked charakterystics”.
Popatrzmy praktycznie na nasze podwórko. Przyjrzyjmy się osobiście znanym nam hodowcom, którzy osiągnęli utwierdzony mistrzowski poziom. Przeważnie są to hodowcy od kilku pokoleń wnikliwie obserwujący swoje gołębie. W rozmowach z nimi można wywnioskować, że pewne cechy dziedziczenia są bardzo charakterystyczne i czasami występują jednocześnie. Często w praktyce określa się je jako zbiór istotnych cech dobrego lotnika np. dobrze leży w rękach- jest wyważony, ma elastyczne skrzydło, ma mocny szkielet, jest szeroki w klatce piersiowej, jest lekki itp. Cechy te różnią się znacznie u gołębi z predyspozycją na krótkie (sprint) czy długie loty.
Inny interesujący przykład dziedziczenia cech to znak oka..
W wielu katalogach czy publikacjach podkreśla się znaczenie znaków oka jako wyznacznika jakości gołębi. Ale czy wskaźnikiem tym możemy oceniać wartość wszystkich gołębi?
W historii hodowli gołębi pocztowych opublikowano wiele teorii oka, jego wpływu na wartość lotową i hodowlaną. Przytoczę tu słynną i modną w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych teorię Bishopa ( wpływu koloru oka). Niejednokrotnie jesteśmy świadkami scen z kaset wideo lub z corocznych wystaw gołębi, na których to widać specyficzny rytuał. Wielu hodowców za pomocą lupy usiłuje w oku gołębia dostrzec coś interesującego. Przytoczę sobie też inne pochodzące od mistrzów, znanych hodowców opinie w temacie znaku oka. Hodowcy ci nie zawsze niejednoznaczne wypowiadających swoje zdanie, co do tego wyznacznika, podkreślając, że gołębie muszą latać bez względu na oko.
Analizując jednak dokładniej ich wypowiedzi to możemy wywnioskować, że lubią na przykład gołębie z małą źrenicą oka lub z wyraźnym soczystym jego ubarwieniem. Niejednokrotnie używają obrazowych określeń np.” cenię gołębie o inteligentnym spojrzeniem”. Nie tolerują łączenia razem gołębi o szklanym oku.
Wielu hodowców przy budowie własnych rodzin, linii, szczepów gołębi stosuje z powodzeniem zasadę, że
„każda rodzina gołębi posiada swoje charakterystyczne wyznaczniki, znaki szczególne.”
Aby podkreślić znaczenie obserwacji i spostrzegania istotnych cech w uszlachetnianiu naszej hodowli, pozwolę sobie na opisanie pewnej formy klasyfikacji dotyczącej „szczególnych znaków oka”.
Na wstępie moich rozważań przedstawiam przykładowe zdjęcia z katalogu „G.Petersa „ Olieman”, hodowcy z Holandii ( super mistrzowska hodowla), który posiada wiele wspaniałych i znanych na całym świecie linii gołębi. Dla potwierdzenia tego przytoczę tu linię „ Olieman „linię „ 073 „.czy „019”
Udowodnione jest, że gołębie G. Perersa dziedzicznie przekazują wiele cech istotnych w naszym sporcie. Wyznacznikiem tych cech są wyniki lotowe, jakość upierzenia oraz piękna budowa.
Zawsze one wyróżniają się pośród innych gołębi. Były, są i na pewno będą one uczestnikami Światowych Olimpiad. Potomkowie przytoczonych linii zdobyli i zdobywają czołowe, prestiżowe nagrody w lotowym współzawodnictwie na całym świecie ( także w Polsce). Jest ważne, że te istotne cechy są dominujące i są przekazywane na wiele pokoleń. Są to linie gołębi sprawdzonych przez wielu hodowców.
Oczy super gołębi „ Last son 019„ „King „” 073” . Zdjęcia z katalogu
Uwaga !
Przytoczony poniżej sposób podejścia do oceny znaku oka jako wyznacznika jakości gołębi należy traktować tylko jako przykład. Jako jedno z narzędzi strukturalnego podejścia pomagającego hodowcy w obserwacji znaków szczególnych.
Powiązanie znaków oka z charakterystyką lotności i wartością hodowlana gołębi.
Wszystkie cechy i charakterystyki naszych gołębi przekazywane są dziedzicznie. Oczywistą prawdą też jest, że poziom ich ukształtowania często zależy od środowiska i uwarunkowany jest środowiskiem, w jakim żyją nasze gołębie. Często poprzez nieprawidłowe obchodzenie się z naszymi gołębiami (np. z woliery) możemy znacznie go osłabić np. ich witalność. Oczywistym jest też fakt, że istotne dla nas cechy występują jako cechy dominującej lub recesywne -ukryte.
To od nas hodowców zależy czy potrafimy je odnaleźć.
Skomplikowane zależności, wzajemne powiązania między dziedziczonymi cechami prawdopodobnie łatwiej można zauważyć w hodowli prowadzonej w czystości genetycznej. Jako istotny, często wymieniany wskaźnik dziedziczenia: podam kształt i budowa skrzydła , jakości upierzenia. Istnieje w tym obszarze dobrze ugruntowana „teoria skrzydła” na której zbudowano wiele „mistrzowskich gołębników „ Zasady teorii skrzydła opiszę w innej publikacji.
Jako dobry przykład jednoznacznie określonych cech dziedziczenia jest nerwowość naszych gołębi. Znamy z praktyki negatywny wpływ nerwowych gołębi na dyscyplinę w gołębniku i wyniki lotowe całego gołębnika. Niejednokrotnie życzymy sobie gołębi spokojnych ale walecznych o swoje terytorium. Często cechy te wykorzystuje się w budowie „gołębnika lotowego” opartego o metody lotowania wdowieństwem. Wielu hodowców stosuje zasadę w selekcji opartej o „ eliminację gołębi nerwowych i nieskoordynowanych „ w myśl zasady
„ nerwus + nerwus” wyda potomka potencjalnie „ super nerwusa „
W historii naszego sportu znamy wiele przykładów hodowców - hobbystów, którzy będąc wnikliwymi obserwatorami swoich gołębi, potrafili znaleźć proste zależność pomiędzy dziedziczeniem cech istotnych dla hodowli a dziedziczeniem cech odpowiedzialnych za sprawność lotową.
Niejednokrotnie można usłyszeć „ nie bez kozery „opinie hodowców o gołębiach, potencjalnych rozpłodowcach, super gołębiach, że:
„As, który nie przekazuje swoich wybitnych cech następcy ( dla potomka)
jest złamanego grosza wart”
Często taki „As” jest kombinacją łączenia w krzyżówce rodziców, którzy wnoszą dla przyszłego potomka wiele odmiennych w przekazie cech dziedziczenia. W takich przypadkach jedyna z realnych dróg uzyskania jakościowo dobrego potomstwa jest analiza i testowanie potencjalnych możliwości jego córek. Przykład takiego podejścia opisano w testach krzyżowych.
Zmienność naszych głębi. Wpływ dziedziczenia i środowiska na kształtowanie naszej hodowli.
Wiemy z życia, że nie ma dwóch takich samych ludzi, nie ma też dwóch identycznych zwierząt ( chyba, że klony!!). Zasada ta dotyczy także gołębi. Jedną z lepszych okazji utwierdzenia nas w tej tezie, jest wkładanie gołębi na loty. Mamy wtedy okazję oglądać i oceniać gołębie innych hodowców. Obserwacje te utwierdzą nas w przekonaniu, że u innych hodowców też one się różnią. Czasami różnice pomiędzy nimi są mniejsze lub większe i w dużej mierze zależy od hodowcy( selekcji). Popatrzmy też na listy konkursowe przed i po sezonie lotowym. Na tak duże ilości spisanych do lotu gołębi ile z nich zasługuje na miano „gołębi asów„ ?
Zanim zastanowimy się nad przyczynami, które decydują o różnorodności naszych gołębi chce podkreślić, że „zmienności” nie należy łączyć z czymś negatywnym. W znaczeniu pozytywnym jest to obszar do ciągłego udoskonalania.
Wielokrotnie zadajemy sobie pytanie, w jakim stopniu obserwowana różnorodność naszych gołębi w gołębniku zależy od dziedziczenia,a w jakim stopniu od środowiska w którym się znajdują. Mówiąc prościej zawsze interesują nas przyczyny.
Jednym ze źródeł zmienności naszych gołębi jest dziedziczenie. Dla potwierdzenia tego, powróćmy ponownie do praw genetyki. Podział chromosomów na gametozy i cały skomplikowany proces zapłodnienia stwarza tak olbrzymie możliwości powstania różnych genotypów, że nie ma możliwości powstania dwóch identycznych potomków. ( chyba ,że przez klonowanie !). Zmienność może być czasem genetycznie minimalizowana przez super gołębie- super dominanty. Są to gołębie, które swoje dominujące cechy dziedziczne przekazują bardzo silnie na potomków przez wiele generacji i często bez względu na środowisko, w jakim są kształtowane np. Jonge Ariest ( Houben), legendary 05 czy 019 ( Janssen).
Inne źródło zmienności, wynika ze środowiska. Otoczenie wokoło życia naszych gołębi decyduje o ich zmienności. okres wychowu młodych, kształtowanie ich poziomu zdrowotnego, nabieranie odporności na choroby, stosowanie programów zdrowotnych opartych na antybiotykach, stosowanie intensywnych metod lotowania, stresy itp. W okresach tych znacznie wpływamy na rozwój i kształtowanie cech dziedzicznych, często popełniane są przez hodowców błędy związane z prowadzaniem hodowli ,przez nadmierne stosowanie chemii. Wiemy także z doświadczenia, że aktualnie nie można osiągnąć zakładanego sukcesu bez stosowania wspomagających lub osłonowych środków farmakologicznych.Negatywną stroną takiego działania jest fakt, że nie znamy granicy, której i kiedy nie można jej przekroczyć.
Niejednakowa reakcja naszych gołębi na czynniki zewnętrzne powoduje, że optymalne warunki w gołębniku dla jednego gołębia mogą okazać się dla innego gołębia o innym genotypie wręcz niekorzystne. Wiele mamy dowodów na to, że wielokrotnie nie możemy uzyskać przewidywanych wyników od świeżo pozyskanych gołębi z innych mistrzowskich hodowli. Dopiero ich druga generacja spełnia nasze oczekiwania.
Często potrafimy wyraźnie określić różnice pomiędzy gołębiami związane z efektywnym wykorzystaniem składników pokarmowych. Niejednokrotnie wspomagamy nasze gołębie preparatami,które poprawiają spalanie tłuszczów, polepszają ich sprawność lotową czy regeneracje mięśni po wyczerpującym locie.Biorąc do ręki wiele naszych gołębi potrafimy ocenić znaczne różnice pomiędzy mini. Niektóre z nich mają tendencję do zapasania się, inne znów nie potrzebują zbyt wiele i zaraz po kilku porcjach pobranego pokarmu oddalają się na swoja półkę .Możemy zauważyć, że cechy te uwidaczniają się w całych rodzinach gołębi, są dziedziczone. Wiele ośrodków prowadzi badania nad wyjaśnieniem różnic związanych z wydolnością lotową a uwarunkowaniami genetycznymi. Badania takie są prowadzone także w Polsce np. przez Dr inż. Andrzej Dybus z Katedry Genetyki Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Akademii Rolniczej
Defekty dziedziczenia ,wady i choroby dziedziczne.
W przypadku, kiedy w komórce rozrodczej przyszłego gołębia jakiś gen jest dziedzicznie uszkodzony lub uległ uszkodzeniu to skutkiem tego u przyszłego potomka może wystąpić ujawnienie się jednej lub wielu chorób zwanych genetycznymi lub dziedziczenia.
Dla potwierdzenia tego niebezpieczeństwa przytoczę kilka interesujących hodowcę przykładów defektów dziedziczenia, które znacznie obniżają sprawności lotową naszych gołębi.
Słabe, łamliwe stosiny, niska jakość piór pokrywowych, nieprawidłowo wykształcone lotki, słaby- wiotki ogon. W wielu przypadkach ukryta wada dziedziczna jako charakterystyka recesywna zostanie przekazana nowemu potomkowi F1 i często uwidoczni się u potomka drugiej generacji ( F2).
Choroby układu oddechowego np. „mykoplazmoza „ zalicza się do chorób, które ze względu na swą wielkość przechodzi drogą płciową przez jajko do młodego gołębią. Często tak zakażone młódki giną w drugim tygodniu swego życia.
Podobny mechanizm przekazu zakażenia nowego organizmu istnieje dla Sallmonelozy oraz E-Coli.
Jakie mogą być konsekwencje wpływu defektów dziedziczenia na całą naszą hodowlę?
Niejednokrotnie hodowcy za namową kolegów lub w chwili nagłego olśnienia podejmują nierozważne decyzje wprowadzenia zbyt dużej ilości gołębi do swego stada lub rozpoczynają hodowlę opartą o metodę „ogiera” –super rozpłodowca”.Zazwyczaj powodowane jest to zamierzeniem, że działanie takie podniesienie im poziomu hodowli ,a jakie mogą być tego efekty?
Rozpatrzmy przykłady hodowcy, który corocznie do sezonu lotowego przygotowuje od 50 do 100 szt. gołębi oraz co roku pozostaje mu około 25 szt. gołębi młodych po lotach. W przypadku, kiedy wprowadzi do swego stada 2 samce, które mają ukrytą chorobę genetyczną lub wady genetyczne, to zaistnieje duże prawdopodobieństwo, że w ciągu 2 lat zostanie całkowicie zaburzona podstawa jego hodowli. W następstwie tego, potrzeba będzie około 3 do 4 lat bardzo systematycznej pracy opartej na ostrej selekcji nad odbudowaniem utraconej pozycji. Znam przypadki, że wielu hodowców po takiej decyzji nigdy jej nie odzyskało
Wielkim utrudnieniem w stosowaniu klasycznego, zgodnego z genetyką podejścia do wszystkich testów jest fakt, że obiektywny wynik można uzyskać tylko przy bazowaniu na dużych liczbowo populacjach oraz pod warunkiem, że hodowle prowadzone są w dużej czystości genetycznej. Istnieje bardzo mały błąd badań w testowaniu przy zastosowaniu go na masową skalę np. uszlachetnianie ziaren zbóż, uszlachetnianie ferm drobiarskich itp. Podejście takie kłuci się jednak z podstawami naszego hobby. Z zasady nie jest to celem naszego sportu i często jest sprzeczne z efektywnością lotową naszych gołębi. Z doświadczenia wiemy, że gołębie prowadzone w bliskim pokrewieństwie tracą wiele istotnych cech gołębi lotników.
Szczególnie bardzo ostrożnie powinniśmy podchodzić do nowo pozyskanego „ rozpłodowca”. Zanim podejmiemy decyzje o wprowadzeniu go do naszej hodowli, powinniśmy uzyskać informacje o linii gołębi, z której on pochodzi. Czy hodowla, z której on pochodzi jest stabilna?. Czy nasza hodowla po wprowadzeniu nowego Asa ma potencjalne szanse rozwoju?
Tylko przemyślane, strukturalne podejście eliminuje do minimów ryzyko
Dla oceny jego efektywności dziedziczenia lub wyznaczenia potencjalnych defektów często w praktyce z powodzeniem stosuje się kojarzenie testowe.
W przypadku kiedy oczekiwana przez hodowcę cecha jest dominująca i sprzężona z płcią np. jakość upierzenia to do testu należy wybrać samiczkę z wyraźnie negatywną, oczekiwaną do poprawy cechę dziedziczenia
Obrazowy schemat postępowania
W przypadku, kiedy oceniany samiec jest nosicielem oczekiwanych dominujących genów to połowa jego córek ( F1) odziedziczy po nim niepożądany recesywny gen a drugą połowa przejmie po ojcu oczekiwany pozytywny gen.
|
W pierwszym etapie łączymy samca z samicami nie spokrewnionymi z nim. Użyte to testu samiczki muszą posiadać widoczne negatywne cechy i powinny pochodzić z ustabilizowanej od kilku pokoleń linii gołębi..
|
Samica z wyraźną cechą negatywną
|
Samiec z dominującą
cechąpozytywną?
|
Jeśli samiec posiada jakościowo dobre upierzenie i jest to cecha dominująca to przekaże ją z sukcesem na wszystkie samce z pierwszej generacji ( F1). U samiczek połowa z nich ujawni się z dotychczasową negatywną wadą dziedziczną. Test ten jest obiektywny przy większej ilości gołębi.
Jak wcześniej opisałem, geny recesywne ujawniają swoją obecność tylko w stanie homozygotycznym.
Dlatego najpewniejszą metodą sprawdzenia naszego potencjalnego rozpłodowca na nosicielstwo niepożądanej cechy jest połączenie go z własnymi córkami. Testowanie przebiega w dwóch etapach. Wynika z tego, że potencjalnie najkrótszy okres czasu na wynik testowania do 2 lata
.
Obrazowy sposób postępowania:
W przypadku, kiedy oceniany samiec jest nosicielem negatywnych recesywnych genów to połowa jego córek ( F1) odziedziczy po nim niepożądany recesywny gen a drugą połowa przejmie po ojcu oczekiwany pozytywny gen.
|
W pieszym etapie testu łączymy samca z samicami nie spokrewnionymi z nim. Użyte to testu samiczki powinny pochodzić z ustabilizowanej od kilku pokoleń własnej linii gołębi i nie mogą posiadać widocznych negatywnych cech..
|
Samica bez cech negatywnych
|
Samiec z recesywną
cechąnegatywnych?
|
W drugim etapie testu łączymy samca z jego własnymi córkami. Potomstwo po takim połączeniu ujawni dostrzegalne negatywne cech w stosunku (7poz, do 1negat, )
|
Schemat postępowania przy ocenie możliwości dziedziczenia cech przez potencjalną parę rozpłodową.
Zgodnie z omówioną wcześniej zasadą, że samica ze względu na swój jeden pusty chromosom Y ( X,Y), oddziaływuje inaczej na swego potomka. Może ona przekazywać chromosom X tylko na syna, nie na córkę :
Potencjalny As ( A) powinien być odpowiedni cechami dziedziczenia do ojca( FB ) samicy rozpłodowej B. Samica rozpłodowa (B) powinna być odpowiednia cechami dziedziczenia do matki (MA) naszego potencjalnego Asa .
As i – potencjalny rozpłodowiec
- oczekiwane pozytywne cechy dominujące
- stwierdzone cechy- słabsze od aktualnie dominujących w stadzie
|
Samica – rozpłodowa ze znanej własnej linii gołębi
- znane pozytywne cechy dominujące
- stwierdzone cechy- słabsze od aktualnie dominujących w stadzie
|
Ojciec potencjalnego As / analiza rodziny wstecz do dwóch generacji ( cechy dziedziczne/wyniki)
|
Matka potencjalnego As / analiza rodziny wstecz do dwóch generacji ( cechy dziedziczne/wyniki)
|
Ojciec samicy rozpłodowej / analiza rodziny wstecz do dwóch generacji ( cechy dziedziczne/wyniki)
|
Matka samicy rozpłodowej / analiza analiza wstecz do dwóch generacji ( cechy dziedziczne/wyniki)
|
Potomkowie (samice F1,F2)
|
